Điều 49 của Dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số là lần đầu tiên trong hệ thống pháp luật Việt Nam đưa ra định nghĩa và phân loại về tài sản số, tạo cơ sở pháp lý bước đầu để quản lý, phát triển và bảo vệ các giá trị tài sản phát sinh từ công nghệ kỹ thuật số.

Theo quy định tại Điều 49, tài sản số được xác định là một loại tài sản phù hợp với Bộ luật Dân sự, nhưng được tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực thông qua công nghệ số trên môi trường điện tử. Đây là định nghĩa mở, có tính công nghệ trung lập, bao hàm cả dữ liệu số có giá trị kinh tế, mã thông báo (token), tài sản ảo trong trò chơi, các mô hình kinh doanh dựa trên blockchain, trí tuệ nhân tạo và điện toán đám mây.

Đặc biệt, Điều 49 phân biệt ba nhóm tài sản số chính:

• Tài sản ảo: là tài sản số có thể dùng để trao đổi hoặc đầu tư nhưng không bao gồm chứng khoán, tiền pháp định số hóa hay tài sản tài chính;

• Tài sản mã hóa: là tài sản sử dụng công nghệ mã hóa hoặc công nghệ số tương đương để xác thực quá trình phát hành, lưu trữ, giao dịch;

• Tài sản số nói chung: là khái niệm bao trùm, gắn liền với dữ liệu, phần mềm, thuật toán, tài sản phi vật chất mang giá trị kinh tế.

Việc luật hóa khái niệm tài sản số tại Điều 49 không chỉ đặt nền móng cho hệ thống pháp lý số hóa tại Việt Nam, mà còn tạo tiền đề cho các ngành tài chính số, Web3, metaverse và nền kinh tế dữ liệu phát triển trong khuôn khổ pháp lý minh bạch và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhà đầu tư, tổ chức và cá nhân tham gia.

Phân tích pháp lý Điều 49 về tài sản số trong Dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số Việt Nam (bản 6.0), so sánh với Luật MiCA (EU 2023/1114) và bình luận chính sách theo hướng bài viết học thuật:

I. Phân tích pháp lý Điều 49 – Tài sản số

1. Khái niệm "tài sản số" (Khoản 1)

“Tài sản số là tài sản theo Bộ luật Dân sự, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số…”.

• Đây là cách tiếp cận nguyên tắc, chưa định danh tài sản số là một nhóm tài sản mới độc lập.

• Căn cứ theo Điều 105 BLDS 2015, tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản → suy ra tài sản số có thể được phân loại vào quyền tài sản hoặc vật thể dữ liệu.

• Hành vi pháp lý đi kèm: tạo ra, phát hành, lưu trữ, chuyển giao, xác thực → đặt nền tảng cho sự công nhận các hoạt động như mint token, ký số, chuyển nhượng bằng blockchain.