Trong số ít ỏi những cây đại thụ của thế giới đồng hồ cao cấp thì Jaquet Droz là cái tên sở hữu nhiều kiệt tác kinh điển mà giới sưu tầm tinh hoa chưa bao giờ ngừng tìm kiếm. Cha đẻ của thương hiệu, ngài Pierre Jaquet-Droz (1721 – 1790) là một trong những tượng đài thú vị trong buổi sơ khai của ngành đồng hồ thế giới. Vốn là một nhà soạn nhạc tài ba và đồng thời là một thiên bài chế tác cơ khí, di sản nghệ thuật mà ngài Pierre Jaquet-Droz và hai con trai ông để lại thực sự khiến giới mộ điệu đương thời nghiêng mình kính phục. 

>>  Phân biệt SIHH và Baselworld dành cho các tín đồ của cỗ máy thời gian

>>  SIHH2015: Từ góc nhìn của Frost of London

Jaquet Droz phiên bản The Birt Minute Repeater được xếp vào hàng kinh điển và siêu phức tạp. 

Sinh ra và lớn lên tại Thuỵ Sĩ trong những năm đầu thế kỉ 18, nhà làm đồng hồ Pierre Jaquet-Droz lần lượt gây dựng sự nghiệp huyền thoại của ông tại Paris, London và Geneva. Vốn là một nhà soạn nhạc tài ba và đồng thời là một thiên tài cơ khí, ngài Jaquet-Droz đi tiên phong trong ứng dụng động cơ pit-ton và hệ thống còi để tái hiện những giả âm hoàn hảo nhất của tiếng chim hót. Thông thường trong các cỗ Serinette hay còn gọi là đàn bird-organ Pháp thời bấy giờ được dùng để huấn luyện chim hót, các nhà chế tác phải sử dụng những ống thổi vô cùng phức tạp để tạo được hiệu quả tương tự như của gia đình Jaquet-Droz. Những cỗ máy chim hót cơ học của Jaquet-Droz nhờ đó có thể có kích thước siêu nhỏ và  sau đó được làm tinh xảo trên nhiều sản phẩm trưng bày, từ hộp thuốc lá, chai rượu, ly cho đến cả súng ngắn.

Chân dung ngài Pierre Jaquet-Droz - tái hiện lại dựa trên bức tranh sơn dầu của hoạ sĩ Emmanuel Witz

Những kĩ thuật mà thương hiệu Jaquet Droz góp phần phát triển trong lịch sử ngành đồng hồ bao gồm:

• Cỗ máy sử dụng kí thuật suspended-barrel bridge sáng chế bởi nhà làm đồng hồ người Pháp Jean-Antoine Lepine vào năm 1770 (làm việc cho Jaquet-Droz). Những chiếc đồng hồ sở hữu cỗ máy này đều được đóng dấu “A la Lepine”.
• Những bộ phận của đồng hồ lên dây sử dụng cột bơm hơi (pump winding). Vào thế kỉ 18, kĩ thuật ngày được sử dụng khá phổ biến để khởi động bánh đà chính.
• Đồng hồ tự động lên dây sử dụng oscillating mass. Ngài Pierre Jaquet-Droz đóng góp phần lớn trong việc đề cao việc sử dụng kĩ nghệ này tại Anh Quốc và sau đó là vùng Viễn Đông.
• Kĩ nghệ trang trí trên đồng hồ xa xỉ. Nghệ thuật tráng men (enamel) trên vỏ của các  dòng Jaquet Droz sử dụng các lá vàng lá bạc. Kĩ thuật này còn có tên gọi khác là Paillonne, vốn được phát minh bởi một số chuyên gia trong lĩnh vực tráng men của vùng Geneva.

Tuy nhiên thiết kế trường tồn và nổi bật nhất trong lịch sử Jaquet-Droz lại không phải là đồng hồ hay hộp nhạc chim hót cơ học mà là ba kiệt tác có một không hai, vốn được làm để khẳng định vị thế thống trị của thương hiệu Jaquet-Droz tại Châu Âu vào nửa sau thế kỉ 18. Từ khi ra mắt công chúng cho đến ngày nay, ba cỗ máy 240 năm tuổi vẫn không ngừng làm thế hệ hiện đại phải kinh ngạc bởi tầm nhìn vượt thời gian và kiến thức cơ học siêu phức tạp của gia đình Jaquet-Droz. Vâng, chúng ta đang nói đến The Writer (6000 chiếc), The Musician (2500 chiếc) và The Draughtsman (2000 chiếc) được chế tạo bởi cha con ngài Jaquet-Droz trong thời gian từ năm 1768 đến 1774.

The Musician

Cỗ The Musician là một nữ nhạc công organ xinh đẹp. Nếu chỉ đơn thuần là một hộp nhạc cơ học được ghi nhớ một đoạn âm thanh từ trước và phát lại thì The Musician đã không được ca tụng đến vậy. Tài nghệ chế tác huyền thoại của ba cha con ngài Jaquet-Droz đã tái hiện nữ nhạc công The Musician sống động với những cử chỉ tinh tế và phức tạp. Mỗi nốt nhạc là cộng hưởng từ ngón tay của nữ nhạc công trên bàn phím. Hơi thở được tái hiện qua chuyển động nhịp nhàng của lồng ngực, tiếp đến là những chi tiết tinh tế như nghiêng đầu, chớp mắt, tất cả tạo nên một kiệt tác đích thực.

Bàn tay nữ nhạc công là thành quả của nhiều chi tiết siêu phức tạp. 

Vốn là một nhà soạn nhạc, ngài Jacquet Droz không cho phép mình dễ dãi đến bất kì chi tiết nào liên quan đến âm thanh. 

The Draughtsman

Cỗ The Draughtsman là một cậu bé có đang ngồi vẽ bằng bút chì và có thể khắc hoạ được bốn biểu tượng khác nhau: một bức kí hoạ về Đức vua Louis XV, một bức kí hoạ của cặp đôi hoàng gia – được cho là Marie Antoinette và vua Louis XVI, một bức kí hoạ chú chó với dòng chữ Mon toutou – nghĩa là chú chó nhỏ của tôi và cuối cùng là hình ảnh thần Cupid đang lái một chỗ xe kéo bởi một bầy bươm bướm.

Một trong những bức vẽ của The Draughtsman

The Draughtsman hoạt động dựa trên một hệ thống code ghi lại cử động của bàn tay theo hai hướng, và một bộ nhớ để nâng chiếc bút chì. The Draughtsman còn xoay người trên ghế và thi thoảng thổi bụi từ chiếc bút chì như một người đang vẽ thực thụ.

Phần lưng siêu phức tạp của The Draughtsman

The Writer – 1775 – 6000 chiếc

Trong ba kiệt tác đỉnh cao của nhà Jaquet-Droz thì The Writer là cỗ máy phức tạp nhất. Tác phẩm nghệ thuật đắt giá The Writer được ca tụng là một trong những phiên bản sơ khai nhất của máy đánh chữ và máy tính trong thế giới hiện đại. Một cỗ máy cơ khí phức tạp cấu thành từ hơn 600 chi tiết ẩn mình trong hình hài một cậu bé đang viết bút máy lông ngỗng trên giấy, sử dụng mực thật. Một bộ nhớ được thiết kế để đặt ra các chế độ, cho phép cậu bé có thể viết được 40 chữ hoặc các biểu tượng trên nền giấy một cách trơn tru và mượt mà.

Các cử động tinh tế và siêu phức tạp như cử động của cổ tay trong mỗi lần chấm mực, lắc cổ tay để tránh mực bị trào ra quá nhiều cho thấy sự hoàn hảo trong từng chi tiết không chỉ là kim chỉ nam mà còn là nỗi ám ảnh của cha con Jaquet-Droz. Ánh mắt của cậu bé The Writer dõi theo từng nét chữ được viết ra, đầu nghiêng theo từng cử động mỗi khi chấm mực. Tác phẩm này của Jaquet-Droz chính là niềm cảm hứng cho Charles Babbage – một nhà toán học và sáng chế người Anh, người sau đó đã tìm ra nhiều phát minh giúp đặt nền móng cho một chiếc máy tính có thể lập trình được. Những cỗ The Writer của Jaquet-Droz được xếp vào hàng đỉnh cao của nghệ thuật cơ khí trong lịch sử nhân loại.

Ảnh: 3 kiệt tác mang tên The Writer, The Musician và The Draftsman được trưng bày trong viện bảo tàng nghệ thuật và lịch sử Neuchâtel ở Thụy Sỹ.

Cũng chính từ đây, khái niệm “phiên bản giới hạn” và “masterpiece” được đặt nền móng. Ngày nay các thế hệ hậu duệ của ngành trang sức đồng hồ thế giới vẫn chạy đua khốc liệt để trình diễn những “phiên bản giới hạn” và “masterpiece” độc đáo nhất vào mỗi dịp SIHH hoặc BaselWorld hàng năm. Những phiên bản đặc biệt của Jaquet-Droz sau đó đã lưu lạc trong thế giới thượng lưu Châu Âu, Nga và cả Trung Quốc trong suốt 240 năm. Đến năm 1906, Hội đồng lịch sử và khảo cổ Thuỵ Sĩ đã đấu giá thành công bộ ba Jaquet-Droz Automata trị giá 75,000 đồng Francs vàng vào thời bấy giờ để trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật và Lịch sử Neuchatel.

Những tuyệt tác về hộp nhạc, đồng hồ quả lắc hay đồng hồ đeo tay là những di sản mà Jaquet-Droz đã để lại cho thế hệ hậu duệ của ngành đồng hồ trang sức. 

Một mẫu đồng hồ treo tường tuyệt đẹp của Jaquet-Droz

So với những robot của nhiều nước tiên tiến ngày nay thì ba cỗ máy Automata của gia đình Jaquet-Droz thực sự là kì quan và minh chứng sống động về khả năng siêu phàm của trí tuệ con người. Không có sự hỗ trợ của điện tử mà hoàn toàn là hệ thống cơ học thuần tuý, ba cha con Jaquet-Droz đã dám nghĩ và dám làm nên những cỗ máy hoàn hảo đến từng chi tiết và cử chỉ. Ngài Pierre Jaquet Droz sớm gây dựng một hệ thống sản xuất chuyên nghiệp và văn hoá kinh doanh toàn cầu. Cũng từ thời ấy, gia đình Jaquet-Droz với tầm nhìn vượt trội đã quy tụ những thợ làm đồng hồ xuất sắc nhất, những nhà giả kim thuật, bậc thầy cơ khí, thợ thủ công và chuyên gia đá quý để làm việc cho họ tại ba xưởng chế tác tại La Chaux-de-Fonds (1738), London (1774) và Geneva (1784). Cho đến tận ngày nay La Chaux-de-Fonds và Geneva vẫn là những vị trí đầu bảng tụ hội các xưởng sản xuất uy tín, tuy nhiên lựa chọn London vào thời bấy giờ là một quyết định sáng suốt khi nhận ra tiềm năng thương mại của đất nước đứng đầu về hàng hải này. Cũng nhờ vậy mà các tác phẩm của Jaquet-Droz không chỉ chinh phục các đức vua Châu Âu, Nga Hoàng mà còn sớm phiêu lưu đến cả Tử Cấm Thành và Nhật Bản.

Sau nhiều biến cố thăng trầm của gần 270 năm, thương hiệu Jaquet-Droz cuối cùng thuộc về tập đoàn Swatch vào năm 2000. Quay trở lại vùng đất lịch sử La Chaux-de-Fonds, Jaquet Droz giờ đặt dinh tự tại Atelier de Haute Horlogerie của tập đoàn Swatch tại đây.

Jaquet-Droz không chỉ chế tác những mẫu đồng hồ tuyệt đẹp cho nam giới như mẫu Quantieme Perpetuel Eclipse Ivory Enamel...

... mà còn dành cho phái nữ một bộ sưu tập những tuyệt tác, trong đó có mẫu Lady 8 Art Déco làm từ vàng hồng này.

Định vị Jaquet Droz trong nhóm những thương hiệu uy tín và xa xỉ nhất thuộc sở hữu, ngài Marc A. Hayek chủ tịch tập đoàn Swatch đã tự đặt mình vào mục tiêu kế thừa tinh thần tìm kiếm sự hoàn hảo, cảm xúc nghệ thuật và giá trị thi ca trong những sáng tạo sau này của thương hiệu. Những di sản vàng son sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng cho tinh thần sáng tạo của đế chế Jaquet Droz trong thế kỉ thứ ba.

Mẫu đồng hồ Jaquet Droz Goat thuộc bộ sưu tập với chủ đề con giáp của thương hiệu đồng hồ Jaquet Droz