Tình trạng thiếu hụt nguồn luật sư (LS) tư vấn có đủ năng lực, trình độ làm việc trong môi trường pháp lý quốc tế đã đặt ra từ trước khi Việt Nam gia nhập WTO. Sau hơn 1 năm trở thành thành viên của WTO, vấn đề càng trở nên nghiêm trọng khi hiện nay các hãng luật “ngoại” đang tìm cách lôi kéo nhân viên giỏi của công ty luật “nội” ngày một nhiều.

1 triệu USD/tháng cho một LS điều hành, còn quá rẻ!

Dù mới chỉ là thông tin tham khảo: một hãng luật của nước ngoài muốn sáp nhập với một công ty luật trong nước đã đưa ra đề nghị hấp dẫn là ngoài chi phí trả toàn bộ giá trị cơ sở vật chất, sẽ trả giá 1 triệu USD cho mỗi LS điều hành (Managing Partner - MP) của công ty luật Việt Nam này, t uy nhiên, theo nhiều giám đốc của các hãng luật “nội” khác, mức giá trên vẫn còn quá rẻ!. Bởi tại TPHCM và có thể nói là trên cả nước, số lượng MP có năng lực đáp ứng được yêu cầu của các hãng luật nước ngoài chưa vượt nổi con số 100. Số lượng ít ỏi cộng thêm việc hầu hết các MP hiện đều đang là chủ điều hành của các công ty, văn phòng luật trong nước với hàng đống công việc, vô số khách hàng, nên muốn kéo được họ sang các hãng luật nước ngoài không phải dễ.

Có lẽ chưa khi nào các luật sư giỏi được đánh giá cao như hiện nay bởi mọi hoạt động đầu tư-kinh doanh trong và ngoài nước đều không thể thiếu LS tư vấn.

Giữa lúc các nhà đầu tư nước ngoài tìm đến Việt Nam ngày càng nhiều mà quy định hiện hành của Việt Nam lại yêu cầu các hãng luật nước ngoài muốn vào lập hãng tư vấn luật tại Việt Nam (VN) phải đảm bảo điều kiện có luật sư Việt Nam (VN) trong bộ máy của hãng thì giá trị của các luật sư VN (tất nhiên phải là luật sư giỏi, ít nhất là giỏi tiếng Anh) càng được nâng cao hơn.

Với quy định này của pháp luật, với số lượng MP của VN không nhiều, các hãng luật nước ngoài đau đầu vì thiếu người nên sẵn sàng trả giá cao ngất ngưỡng cho các MP VN hội đủ các yêu cầu của họ.

Vậy mà trên thực tế, giá cao cũng chưa làm các MP chịu về đầu quân bởi nếu đồng ý sáp nhập, quyền lợi của họ sẽ phải phân chia khá nhiều cho các đối tác nước ngoài. Việc cho đến nay vẫn chưa có một hãng luật liên doanh nào được cấp phép hoạt động tại TPHCM là một minh chứng cho tình trạng cung ít hơn cầu này.

Cũng không chỉ có công ty luật nước ngoài không lôi kéo được MP, các công ty luật trong nước cũng cạnh tranh ráo riết với nhau bằng cách săn đón, lôi kéo các LS thành viên, LS cộng sự, LS tư vấn và LS tập sự… Nguồn nhân lực LS này, theo Giám đốc Công ty Luật PBC Partners Trần Thanh Hải, hiện nay đã bổ sung khá lên do sự gia tăng của các công ty luật, nhưng để tuyển một người làm được việc trong số hàng trăm hồ sơ dự tuyển cũng rất khó khăn.

Những lời than vãn của một nhóm các LS đang làm việc tại Công ty Luật VHD có trụ sở trong toà nhà Saigon Tower (quận 1 TPHCM) trong một bữa cơm trưa văn phòng cũng cho thấy được phần nào sự thiếu hụt nhân sự trầm trọng trong lĩnh vực này. Họ cho biết mình thường xuyên bị “tra tấn” bởi những cuộc điện thoại của các chuyên gia “săn đầu người” và của chính các lãnh đạo công ty luật khác với những lời hứa hẹn chính sách lương bổng, chế độ cực kỳ hấp dẫn. Nhiều buổi trưa, họ không dám bước chân ra khỏi văn phòng bởi ngoài cửa thường hay có người lạ hoắc đợi sẵn để “mời cơm trưa”! Ngay cả email cá nhân của họ cũng thường xuyên xuất hiện những lời mời hết sức thiện chí…

Giám đốc một hãng luật có văn phòng tại đường Điện Biên Phủ quận 3 thừa nhận, trước thực trạng khan hiếm nguồn nhân lực luật sư có chất lượng như hiện nay, việc mất nhân viên là chuyện “cơm bữa”. Có được một LS tập sự tốt, chưa kịp tăng lương, chưa kịp “thăng chức” thì tháng sau đã thấy đơn nghỉ việc đặt trên bàn. Chưa đầy 2 tháng sau, đến công ty của người bạn, gặp lại nhân viên cũ của mình với chức danh LS cộng sự. Cậu nhân viên hồ hởi khoe “sếp mới hứa sau 18 tháng nữa sẽ trở thành LS thành viên”!

Nghịch lý đào tạo - tuyển dụng

Mỗi năm, các cơ sở đào tạo cử nhân luật (các trường ĐH), LS (Học viện Tư pháp) cho ra trường hàng ngàn người, nhưng tình trạng khan hiếm nghiêm trọng nguồn LS vẫn xảy ra. Theo đánh giá của nhiều nhà tuyển dụng, hệ thống đào tạo ngành luật của Việt Nam hiện nay quá thiếu thực tiễn, thiếu kỹ năng khiến sinh viên khi ra trường phải đào tạo lại, thậm chí không thể sử dụng được. Riêng với chức danh LS tư vấn, yêu cầu quan trọng hàng đầu là ngoại ngữ nhưng chưa tới 3% SV ra trường có thể đáp ứng yêu cầu này.

LS Vũ Ngọc Dũng, Giám đốc Công ty Bắc Việt Luật cho biết, việc yếu ngoại ngữ có thể nâng cao dần trong môi trường làm việc, vấn đề là rất nhiều SV mới ra trường chưa có kiến thức thực tế nhưng lại không chấp nhận một môi trường làm việc theo phương thức học tập (đa số muốn hành nghề chứ không học nghề). Bên cạnh đó, thực trạng “nhảy việc” liên tục của nhiều LS trẻ đã khiến chính họ mất đi cơ hội được đào tạo thành một LS dày dạn kinh nghiệm trong xử lý công việc, một yêu cầu cũng không kém phần quan trọng khi lựa chọn nhân lực của các công ty luật trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, còn một thực tế khác, đó là vòng luẩn quẩn của các nhà tuyển dụng: chỉ tuyển người đã có kinh nghiệm. Trên thực tế, không phải công ty luật nào cũng sẵn sàng nhận sinh viên mới ra trường vào làm việc để tạo nguồn cho chính mình và cho xã hội. Đây cũng chính là cản ngại rất lớn với nhiều sinh viên yêu nghề mới ra trường và cũng là một trong nhiều nguyên nhân góp phần làm thiếu vắng thêm đội ngũ luật sư vốn đang rất thiếu vắng hiện nay.

Ngọc Lữ