Cơ quan CSĐT Bộ Công an kết luận, Vinalines được thành lập theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, trên cơ sở sắp xếp lại một số doanh nghiệp vận tải biển, bốc xếp và dịch vụ hàng hải do Cục Hàng hải Việt Nam và Bộ GTVT quản lý.  Tháng 7-2010, Vinalines chuyển thành Cty TNHH MTV do Nhà nước làm chủ sở hữu. Đến năm 2008, Vinalines thành lập thêm Cty TNHH sửa chữa tàu biển Vinalines, do Trần Hải Sơn làm Tổng GĐ.

Tháng 2-2006, ông Phạm Duy Anh, Thứ trưởng Bộ GTVT kiêm Chủ tịch HĐQT Vinalines lúc bấy giờ, có chủ trương mở rộng đầu tư sang lĩnh vực sửa chữa tàu biển nên giao cho ông Phúc triển khai đầu tư xây dựng một nhà máy sửa chữa tàu biển phía Nam. Ông Phúc đã thành lập Ban dự án nhà máy và bổ nhiệm ông Trần Hữu Chiều làm Trưởng ban; ông Trần Hải Sơn – Phó ban; bà Bùi Thị Bích Loan và ông Mai Văn Khang là thành viên. Ban này tiến hành các thủ tục chuẩn bị đầu tư, xây dựng dự án khả thi, tổ chức thẩm định trình để Tổng GĐ đề nghị HĐQT xem xét, phê duyệt. Thực hiện chủ trương trên, ngày 13-6-2007, ông Trần Hữu Chiều, Phó TGĐ kiêm Trưởng ban QLDA ký tờ trình gửi ông Phúc đề nghị HĐQT phê duyệt chủ trương đầu tư nhà máy. Ngày 27-6-2007, ông Dương Chí Dũng (lúc này giữ chức Chủ tịch HĐQT) đã ký quyết định phê duyệt chủ trương xây dựng dự án nhà máy với tổng đầu tư hơn 3.800 tỷ đồng; trong đó cho phép mua, lắp đặt một ụ nổi để phục vụ sửa chữa tàu.

Thương vụ này, Vinalines xác định, ụ nổi là tàu biển nên áp dụng hình thức chào giá cạnh tranh để lựa chọn nhà thầu. Ngày 27-7-2007, ông Phúc cử đoàn khảo sát do ông Chiều làm Trưởng đoàn cùng ông Lê Văn Dương, cán bộ Cục Đăng kiểm Việt Nam, kiểm tra, khảo sát tình trạng ụ nổi 83M tại Liên bang Nga. Trên cơ sở đó, ông Dương lập, ký biên bản kiểm tra giám định tình trạng kỹ thuật ụ nổi. Từ biên bản kiểm tra, ông Chiều ký báo cáo kết quả khảo sát theo hướng đề nghị mua ụ nổi. Sau đó, ông Dũng đã phê duyệt đầu tư dự án mua ụ nổi với phương thức sửa chữa tại Liên bang Nga và “lai dắt” về Việt Nam. Kế hoạch thay đổi khi ông Chiều có tờ trình nêu, thời tiết tại Nga không thuận lợi, không thể “lai dắt” về Việt Nam, cần thay đổi phương thức vận chuyển ụ nổi. Theo đó, để đưa ụ nổi về Việt Nam phải dùng tàu nâng nặng, tự tổ chức sửa chữa tại Việt Nam với tổng mức đầu tư 19,5 triệu USD (phí mua là 9 triệu USD). 

Gần 3 tháng sau, ụ nổi được đưa về Việt Nam. Ngày 25-3-2011, Chi cục Hàng hải Việt Nam tại TP HCM cấp giấy chứng nhận đăng ký tạm thời tàu biển. Vinalines đã phải thuê địa điểm neo đậu tại cảng Gò Dầu B, tỉnh Đồng Nai. Việc mua và nhập khẩu ụ nổi về Việt Nam rơi vào thời điểm Chính phủ chưa phê duyệt bổ sung dự án vào quy hoạch phát triển ngành công nghiệp tàu thủy. Nhưng từ đề nghị của ông Chiều, ông Dũng đã ký phê duyệt chính thức dự án, nâng tổng mức đầu tư từ 3.854 tỷ đồng lên 6.489 tỷ đồng. Tính đến ngày 17-5-2012, Vinalines đầu tư mua, sửa chữa ụ nổi 83M mất hơn 525 tỷ đồng. Dự án đó đến nay không triển khai được gì thêm và ngày 4-2-2003, Chính phủ có quyết định thoái vốn tại Cty TNHH sữa chữa tàu biển Vinalines.

Ông Dương Chí Dũng.     Ảnh:Hoa Đỗ

Chủ mưu “rút ruột” hơn 28 tỷ đồng!

Ngày 1-2-2012, cơ quan CSĐT Bộ Công an đã khởi tố vụ án tham ô tài sản đối với 4 bị can (trong đó có ông Trần Hải Sơn, Tổng GĐ Cty TNHH Sửa chữa tàu biển Vinalines về hành vi gửi giá, lập khống khối lượng sửa chữa ụ nổi để rút hơn 3,3 tỷ đồng); 10 bị can về hành vi cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế, gây hậu quả nghiêm trọng nhưng tách riêng vụ án này để làm rõ sau. Tiếp đó, tháng 9-2013, cơ quan CSĐT ra quyết định bổ sung quyết định khởi tố vụ án, quyết định bổ sung quyết định khởi tố bị can đối với các ông: Dương Chí Dũng, Mai Văn Phúc, Trần Hải Sơn, Trần Hữu Chiều về hành vi “Tham ô tài sản”.

Ở nhóm tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, CQĐT xác định, các bị can (các ông: Dương Chí Dũng, Mai Văn Phúc, Trần Hữu Chiều, Trần Hải Sơn, Lê Văn Dương, Mai Văn Khang, bà Bùi Thị Bích Loan) có hành vi làm trái trong việc lập, phê duyệt đầu tư dự án nhà máy; tổ chức đấu thầu, phê duyệt, ký và thanh toán hợp đồng mua ụ nổi 83M; Huỳnh Hữu Đức, Lê Ngọc Triện và Lê Văn Lừng - cán bộ Chi cục Hải quan Vân Phong, có hành vi làm trái trong việc làm các thủ tục thông quan, nhập khẩu ụ nổi 83M. Cụ thể:

Thứ 1, hành vi cố ý làm trái trong việc lập, phê duyệt dự án nhà máy sửa chữa tàu biển phía Nam: Trong khi Bộ GTVT chưa cập nhập bổ sung dự án nhà máy sửa chữa tàu biển vào quy hoạch phát triển ngành công nghiệp tàu thủy Việt Nam cũng như chưa trình Thủ tướng quyết định thì Vinalines đã phê duyệt dự án nhà máy. 

Thứ 2, hành vi cố ý làm trái trong việc quyết định đầu tư, tổ chức đấu thầu, khảo sát, ký hợp đồng mua ụ nổi 83M: Tháng 10-2008, Vinalines mới có quyết định nhưng từ tháng 7-2007 đã tổ chức đấu thầu, nhập khẩu ụ nổi. Quá trình tổ chức chào giá cạnh tranh lựa chọn nhà thầu cung cấp ụ nổi, Vinalines không có thư thông báo mời thầu, trong hồ sơ đấu thầu chỉ có 2 đơn vị gửi thư chào bán 3 ụ nổi (Cty AP – Singapore, chào bán ụ nổi 220 sản xuất từ năm 1969 và ụ nổi 83M sản xuất từ năm 1965; Cty Môi giới Mega Marine LLC/USA chào bán ụ nổi 194M sản xuất năm 1988) và Vinalines chỉ khảo sát ụ nổi của Cty AP. Quá trình khảo sát, các thành viên biết ụ nổi 83M hư hỏng nhiều, không còn hoạt động và đã bị cơ quan đăng kiểm Nga dừng phân cấp từ năm 2006, giá Cty bán đưa ra đàm phán là dưới 5 triệu USD. Nhưng ông Lê Văn Dương đã lập biên bản giám định không phản ánh đúng thực tế tình trạng kỹ thuật ụ nổi. 

Thứ 3, hành vi cố ý làm trái trong việc thanh toán hợp đồng mua ụ nổi: CQĐT xác định, ngày 17-3-2008, bà Bùi Thị Bích Loan, Trưởng ban tài chính kế toán ký ủy nhiệm chi chuyển 900.000 USD tiền đặt cọc hợp đồng vào tài khoản chung giữa Cty AP và Vinalines. Hơn 2 tháng sau, ông Phúc đã ký đề nghị ngân hàng giải tỏa chuyển số tiền này cho Cty AP mà không được nhận các tài liệu của hợp đồng mua bán ụ nổi. Không dừng lại ở đó, Vinalines dưới sự chỉ đạo của các ông Phúc, Chiều tiếp tục chuyển 8,1 triệu USD cho Cty AP mà không nhận được các chứng từ theo quy định  của hợp đồng mua bán. 

Thứ 4, về hành vi cố ý làm trái trong việc làm làm thủ tục thông quan, nhập khẩu ụ nổi 83M, CQĐT xác định, Chi cục Hải quan Vân Phong có tiếp nhận hồ sơ nhập khẩu gồm hợp đồng mua bán, hóa đơn thương mại. Tuy nhiên, khi kiểm tra thực tế, ụ nổi này đã cũ, han gỉ, hư hỏng nhiều, máy phát điện không hoạt động, không đủ điều kiện nhập khẩu nhưng Lê Ngọc Triện, cán bộ hải quan vẫn báo cáo đề nghị ông Huỳnh Hữu Đức, Phó Chi cục Hải quan Vân Phong cho thông quan. Ông Đức biết ụ nổi không đủ điều kiện vẫn ký. Trừ các khoản Vinalines nộp cho ngân sách Nhà nước, thuế nhập khẩu, VAT, phạt do nộp chậm thuế, chi phí vận chuyển… tổng thiệt hại do sai phạm mua ụ nổi là gần 337 tỷ đồng. 

Với hành vi cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế, gây hậu quả nghiêm trọng, ông Dũng bị quy kết đã ký phê duyệt mua ụ nổi 83M, gây thiệt hại hơn 335 tỷ đồng với vai trò chủ mưu. Các ông: Phúc, Chiều, Sơn, Khang, Dương, Đức, Triện, Lừng và bà Loan là đồng phạm, làm thất thoát ngân sách Nhà nước từ hơn 82 tỷ đồng đến 335 tỷ đồng.

Ở nhóm tội “Tham ô tài sản”, hành vi “rút ruột” hơn 1,666 triệu USD, qua báo cáo của ông Chiều, các ông: Sơn, Khang, Dũng, Phúc biết rõ ụ nổi trên được chào bán dưới 5 triệu USD nhưng vẫn chấp thuận mua với giá 9 triệu USD. CQĐT xác minh tại Cty AP, kết luận, có sự ăn chia được các bên thỏa thuận trước thời điểm Vinalines khảo sát và ký hợp đồng. Cty Phú Hà mặc dù không thực hiện bất kỳ công việc gì liên quan đến ụ nổi nhưng vẫn được nhận hơn 1,6 triệu USD từ Cty AP. Số tiền này sau đó được quy đổi ra hơn 28 tỷ đồng và ông Sơn đã nhận đủ bằng tiền mặt, chuyển khoản. Ông Sơn khai, chỉ nhận được hơn 8 tỷ đồng, còn 20 tỷ đồng ông Dũng và Phúc chia nhau. Ông Sơn cũng nói rằng, có “biếu” ông Chiều 340 triệu đồng.

Liên quan đến chuyện “tư túi” này, CQCA đề nghị truy tố ông Dũng với vai trò chủ mưu, cầm đầu chỉ đạo thực hiện hành vi tham ô số tiền hơn 28 tỷ đồng; cá nhân ông Dũng hưởng lợi 10 tỷ đồng. Con số này với ông Phúc là 10 tỷ đồng, ông Sơn gần 6 tỷ đồng, ông Chiều 340 triệu đồng.