DEX (Decentralized exchange) hay chính là sàn giao dịchphi tập trung, mà tại loại sàn này, tất cả các giao dịch diễn ra tự động và trực tiếp giữa những người dùng với nhau (mạng ngang hàng) theo quy trình tự động mà không phụ thuộc vào bên thứ 3 hay bên trung gian trong việc giữ nguồn tiền của bạn.

DEX (Decentralized Exchange) là gì? Sự khác biệt giữa sàn tập trung (CEX) và phi tập trung (DEX) bạn nên biết?

Mọi người thường có xu hướng tập trung phần đa hơn phần thiểu, và Sàn giao dịch tập trung chính là phần đa mà Coin68 đang nhắc đến. Được biết đến là những sàn giao dịch được quản lí bởi một công ty hay một tổ chức, những công ty, tổ chức này đóng vai trò nắm giữ những khoản tiền bạn nạp vào sàn tập trung. Phần lớn mọi người chọn sàn tập trung để thực hiện giao dịch như Bittrex, Binance, Huobi,... Nhưng phần thiểu ở đây là gì? Chính là Sàn giao dịch phi tập trung. Gần đây thì loại sàn này cũng đã trở nên ổn định hơn. 

DEX (Decentralized Exchange) là gì?

DEX (Decentralized exchange) hay chính là sàn giao dịch phi tập trung, mà tại loại sàn này, tất cả các giao dịch diễn ra tự động và trực tiếp giữa những người dùng với nhau (mạng ngang hàng) theo quy trình tự động mà không phụ thuộc vào bên thứ 3 hay bên trung gian trong việc giữ nguồn tiền của bạn. Hay nói cách khác, người dùng hoàn toàn có quyền kiểm soát quỹ và các giao dịch mà không cần nhờ đến bên trung gian để tránh rủi ro trong vân đề bảo mật, hacker hay lừa đảo. Trong sàn phi tập trung (DEX), việc kiểm soát nguồn tiền hay đánh thuế rất khó.

Tính bảo mật và an toàn

Hệ thống bảo mật của DEX an toàn hơn vì nó không có 1 điểm tựa nào cụ thể để tạo cơ hội cho các hacker tấn công. Do đó mà việc bị tấn công bởi hacker là điều hoàn toàn bất khả thi và việc sập sàn rất khó xảy ra.

Việc nạp tiền vào DEX sẽ tạo thuận lợi cho việc giao dịch trên sàn giao dịch tập trung. Số lệnh hay quyền lưu kí tại sàn sẽ dưới quyền của dịch vụ giao dịch trung gian tức là sàn tập trungHệ thống của CEX là hệ thống tập trung, dù đã trang bị những giải pháp tối ưu nhưng vẫn không thể tránh tỷ lệ bị tấn công bởi các hacker. Khi đó, tài sản của bạn có thể bị mất trắng. Các sàn giao dịch  (trừ một số sàn của Nhật hay Hàn Quốc) gần như không đưa ra những cam kết về việc bồi thường tài sản bị mất cho những người tham gia. Nhớ lại vụ sàn Coincheck bị sập, số coin XEM trong tài khoản của các nhà đầu tư hoàn toàn mất sạch nhưng không được bồi thường khi chủ sàn không có chính sách bồi thường nào.

Quyền kiểm soát quỹ

Việc giao dịch giữa người dùng với nhau được thực hiện trực tiếp mà không cần đến sự can thiệp của máy chủ trung tâm. Do vậy mà không có sự xuất hiệ của số lệnh hay quyền lưu kí của nền tảng tập trung. Tài sản được quản lí và kiểm soát trực tiếp của người dùng và các trader khác

Tính rõ ràng, xác thực

Không cần sự cho phép nhưng sàn giao dịch tập trung vẫn hoàn toàn có khả năng thao túng hay sử dụng tài sản của người dùng. Điều đáng kinh ngạc hơn là họ có khả năng tạo các giao dịch giả mạo để làm giả các đồng coin, điều chỉnh xu hướng giao dịch để chuộc lợi về mình. Bạn hình dung là họ nắm trong tay cả tài sản của bạn và quyền điều chỉnh giao dịch, nếu là bạn, liệu bạn có nghĩ đến cái lợi về mình mà gian lận? Điều đó không có nghĩa là đầu tư trên sàn giao dịch tập trung là sẽ thua lỗ. Bạn phải tự biết tích hợp và nâng cấp các tính năng bảo mật thường xuyên thì bạn có thể an toàn tránh xa những vấn đề này.

Trái lại, với công nghệ blockchain, DEX không thể nào thao túng tài sản hay can thiệp vào các giao dịch bởi hệ thống minh bạch và công bằng mà công nghệ blockchain đem lại.

Tính ẩn danh

Quy định mới của chính phủ về việc tuân thủ KYC và AML nghiêm ngặt nên việc giao dịch nặc danh để trao đổi trên sàn tập trung (CEX) là rất khó

Tính đến nay, phần lớn các sàn giao dịch tiền điện tử vẫn còn rất tập trung. Các hoạt động gửi, rút tiền và giao dịch đều được định tuyến trong một hệ thống tập trung. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích tiền điện tử tin rằng DEX (sàn giao dịch phi tập trung) sẽ là hình thức trao đổi tiền điện tử hàng đầu khi công nghệ của chúng cũng ngang hàng với các CEX (sàn giao dịch tập trung). Xét cho cùng, sự hấp dẫn của tiền điện tử chính là lời hứa hẹn về ‘sự phi tập trung hóa’. Do đó, việc có một sàn giao dịch phi tập trung với thanh khoản tốt là điều quan trọng đối với tương lai của tiền điện tử. Trong bài viết này hãy cùng Bitcoin Vietnam News tìm hiểu sàn giao dịch tập trung / phi tập trung là gì, sự khác biệt giữa 2 loại sàn tập trung và phi tập trung nhé.

Sàn giao dịch tập trung (CEX) là gì?

Sàn giao dịch tập trung (CEX – Centralized Exchange) là sàn giao dịch được quản lý bởi một công ty/tổ chức, mọi tài sản bạn nạp vào đều được quản lý bởi công ty/tổ chức đó.

Trong nhiều trường hợp thì việc gửi tiền ngân hàng sẽ an toàn hơn nhiều so với việc một người tự giữ tài sản của mình. Các ngân hàng sẽ có nhiều biện pháp an ninh để giữ an toàn cho tài sản của bạn. Ngân hàng cũng có thể cung cấp cho bạn các dịch vụ chẳng hạn như các khoản vay bởi họ có một lượng tiền lớn và có mối quan hệ đáng tin cậy với khách hàng.

Trong trường hợp này, sàn giao dịch tập trung cũng tương tự như ngân hàng. Bạn có thể lưu trữ tài sản của mình trên sàn giao dịch và tin tưởng bên thứ ba – công ty/tổ chức quản lý sàn giao dịch trong việc lưu trữ và bảo vệ tài sản của bạn.

Sàn giao dịch phi tập trung (DEX) là gì?

Sàn giao dịch phi tập trung (DEX – Decentralized Exchange) là thị trường giao dịch không dựa vào một dịch vụ trung gian để lưu trữ, quản lý tài sản của khách hàng. Thay vào đó, việc giao dịch diễn ra trực tiếp giữa các người dùng với nhau (mạng ngang hàng) thông qua một quy trình tự động. Nói cách khác, sàn giao dịch phi tập trung trao quyền kiểm soát tài sản và các giao dịch về tay người dùng, loại bỏ điểm trung gian gây ra nhiều vấn đề như hacker, lừa đảo. Bên cạnh đó, việc đánh thuế hay tịch thu quỹ sẽ khó xảy ra được khi giao dịch trên các sàn phi tập trung. Loại bỏ các bên trung gian nhằm tăng tính bảo mật, loại bỏ các vấn đề như lừa đảo hay Hack.

So sánh sự khác biệt giữa sàn giao dịch tập trung (CEX) và sàn giao dịch phi tập trung (DEX)

Sự khác biệt cơ bản nhất giữa sàn giao dịch tập trung (CEX) và sàn giao dịch phi tập trung (DEX) thể hiện rõ qua 3 tính năng dưới đây:

Quyền kiểm soát quỹ

Người dùng sàn giao dịch tập trung thực hiện nạp tiền vào sàn để  tạo thuận lợi cho việc giao dịch. Những nguồn vốn này được kiểm soát bởi một dịch vụ giao dịch trung gian. Điều này có nghĩa là sổ lệnh, cũng như quyền lưu ký, đều nằm trong tay của dịch vụ nền tảng sàn tập trung.

Trong một nền tảng trao đổi tiền điện tử phi tập trung, người dùng giao dịch trực tiếp với các trader khác mà không cần một máy chủ trung tâm. Không có một dịch vụ nền tảng tập trung sở hữu sổ lệnh và quyền lưu ký. Do đó, tiền được kiểm soát bởi người dùng và các bên tham gia trong nền tảng này.

Tính ẩn danh

Một số sàn giao dịch tập trung từng cho phép các tài khoản giao dịch ẩn danh trên nền tảng của họ. Tuy nhiên, các quy định mới của chính phủ đã nổi lên trong những tháng gần đây đã dẫn đến việc tuân thủ luật KYC và AML nghiêm ngặt. Rất khó để giao dịch nặc danh trên nền tảng trao đổi tiền điện tử tập trung. Ngược lại, sàn giao dịch phi tập trung là nơi mọi người đều có thể ẩn danh.

Xác thực

Những người dùng của sàn giao dịch tập trung phụ thuộc vào nền tảng để xác thực và cấp quyền cho các giao dịch của họ. Theo một cách nào đó, nền tảng này là một trung gian bên thứ ba cung cấp các dịch vụ trao đổi mật mã đáng tin cậy.

Với sàn giao dịch phi tập trung, chúng ta không cần phụ thuộc vào một bên trung gian. Bằng các hợp đồng thông minh và một số triển khai giao thức Blockchain, toàn bộ hệ thống được xây dựng để cung cấp xác thực không tin cậy và ủy quyền các giao dịch trao đổi tiền mã hóa.

Lý do để DEX dần thay thế CEX

Thời gian xử lý giao dịch ngắn, phí thấp

Sàn giao dịch phi tập trung có khả năng tạo điều kiện cho các giao dịch được thực hiện nhanh hơn, chi phí hiệu quả hơn so với sàn tập trung. Việc loại bỏ bên xác thực trung gian giảm đáng kể phí và thời gian trễ trước khi lệnh mua/bán được xử lý.

Tính bảo mật của sàn cao hơn

Sàn giao dịch phi tập trung không giữ nguồn tiền của người dùng và cũng không có tổ chức nào can thiệp vào quá trình xử lý nên việc sàn bị tấn công rất khó. Trong khi đó, trong lịch sử đã ghi lại rất nhiều cuộc tấn công vào các sàn tập trung như Bitfinex, Bittrex…

Tích hợp liền mạch với các ví cứng bảo mật

Đây là một lợi thế lớn của sàn giao dịch phi tập trung. Nhiều sàn giao dịch phi tập trung cung cấp tích hợp liền mạch với các ví cứng phổ biến như Ledger Nano S hay Trezor nhằm đảm bảo giao dịch an toàn hơn rất nhiều.

Người dùng có thể gửi coin trực tiếp từ ví cứng của họ đến hợp đồng thông minh của nhiều sàn giao dịch phi tập trung. Với các sàn giao dịch tập trung thì không có cách nào đề người dùng có thể tự điền private key vào để chuyển coin từ ví cứng vào sàn. Vì nếu làm vậy, khả năng rất cao là họ sẽ bị lừa đảo hoặc theo dõi bàn phím.

Người dùng có toàn quyền kiểm soát quỹ

Một sàn giao dịch phi tập trung được sở hữu và điều khiển bởi tất cả các bên tham gia vì vậy không có một tập đoàn tập trung nào có được quyền lưu giữ nguồn vốn của khách hàng. Việc kiểm soát tiền luôn nằm trong tay của người dùng nhờ có cấu trúc mạng lưới ngang hàng. Các giao dịch diễn ra giữa các bên trong mạng lưới bằng các hợp đồng thông minh, thứ mà chỉ có thể điều khiển được bằng private key của các bên tham gia. Người dùng kiểm soát private key cũng như nguồn vốn của họ mọi lúc với sàn giao dịch phi tập trung.

Nhược điểm sàn giao dịch phi tập trung (DEX)

Chỉ hỗ trợ cho số ít nền tảng

Hiện tại nền tảng phổ biến nhất cho sàn giao dịch phi tập trung là Ethereum với một số các Token ERC-20 được hỗ trợ giao dịch. Trong tương lai một số nền tảng lớn khác như NEO cũng sẽ được hỗ trợ bởi sàn giao dịch phi tập trung.

Khó sử dụng

Đây là lý do tại sao các sàn giao dịch như Binance hay Huobi phổ biến, đơn giản là vì chúng dễ sử dụng. Rất nhiều hợp đồng thông minh cần được điều hướng để sử dụng trong các sàn giao dịch phi tập trung, điều này có thể gây chóng mặt cho người dùng, ngay cả đối với những người có am hiểu về công nghệ tiền mã hóa.

Các sàn giao dịch tập trung cũng có giao diện người dùng đơn giản, được sắp xếp trực quan và dễ bắt đầu hơn so với sàn phi tập trung.

Thiếu các tính năng và chức năng mạnh mẽ

Phần lớn các sàn giao dịch phi tập trung chỉ hỗ trợ một số chức năng giao dịch cơ bản. Các tính năng và công cụ trade chuyên sâu hơn như margin trading, lệnh cắt lỗ,…thường bị thiếu sót ở các sàn phi tập trung. Điều này hẳn là nguyên nhân chính khiến cho các sàn giao dịch phi tập trung vẫn chưa thể phổ biến trong thị trường tiền mã hóa.

7 sàn giao dịch phi tập trung phổ biến

Chúng ta hãy xem xét 7 sàn giao dịch phi tập trung phổ biến và so sánh các thuộc tính của chúng dựa trên một số tính năng chính:

IDEX

IDEX là một sàn giao dịch phi tập trung dựa trên Ethereum cho giao dịch Ether (ETH) và các token ERC-20. IDEX giao dịch tương đối nhanh và được coi là thân thiện với người dùng hơn so với các sàn khác. Cũng giống như Etheredelta, IDEX thúc đẩy các hợp đồng thông minh để người dùng quản lý các khóa riêng của họ khi giao dịch trong một mạng P2P an toàn.

Một tính năng độc đáo của IDEX là người dùng sẽ đăng xuất khỏi các giao dịch của họ bằng cách sử dụng các khóa trong khi IDEX sẽ phát sóng giao dịch tới blockchain Ethereum (IDEX cũng sẽ là một nút Ethereum). Điều này cung cấp tính hiệu quả của một sàn giao dịch tập trung mà không ảnh hưởng đến bảo mật và kiểm soát người dùng.

Các ví phần cứng (Nano Ledger) và các ví phần mềm (Metamask, MEW) có thể được tích hợp dễ dàng với IDEX. Trên thực tế, bạn có thể tạo ví ETH của mình trên IDEX. IDEX có token riêng, gọi là AURA, chạy trên mô hình Proof-of-stake cho phép người tạo thu được một khoản phí được tạo ra bởi IDEX và các sản phẩm Aurora trong tương lai. Aurora là công ty đứng sau IDEX.

ForkDelta

EtherDelta từng là sàn giao dịch phi tập trung phổ biến nhất nhưng mất đi sự nổi tiếng sau khi nó được bán cho các chủ sở hữu mới, những người đưa ra các chính sách và quyết định đáng ngờ. ForkDelta là một fork của EtherDelta. Mặc dù có khối lượng giao dịch hạn chế, nhưng nó vẫn là một trong những sàn cho các giao dịch token ERC-20. Mặc dù IDEX sử dụng mô hình phân cấp lai yêu cầu các nút phát các giao dịch, Forkdelta được phân cấp hoàn toàn vì tất cả các giao dịch đều đi qua blockchain. Các dự án không cần được sự chấp thuận từ các quản trị viên, tất cả các token ERC-20 có thể được giao dịch tự động nếu có người mua và người bán.

Giao diện người dùng cho ForkDelta có thể phức tạp đối với người dùng mới. Về mặt tích hợp ví, Metamask và MEW là ví tiền dễ nhất được tích hợp vào ForkDelta. Ngược lại, sự tích hợp với ví khác như ví phần cứng sẽ không thân thiện với người dùng như các sàn khác.

Waves

Waves là một phần mở rộng của hệ sinh thái Waves, có blockchain riêng và đồng coin riêng gọi là WAVES. Nó được coi là “sàn giao dịch nhanh nhất” kể từ khi nó được xây dựng trên nền tảng Waves, có khả năng xử lý trên 440 Giao dịch mỗi giây (TPS). Khả năng này làm giảm sự ưa thích của Ethereum blockchain (7 TPS) và thậm chí cả blockchain của Bitcoin (15 TPS). Waves DEX sử dụng cấu trúc phân cấp lai vì nó sử dụng dịch vụ khớp lệnh tập trung.

Một tính năng độc đáo của sàn Waves là nó hỗ trợ giao dịch coin bên ngoài blockchain riêng(như BTC & ETH), không giống như các sàn trước đó chỉ hỗ trợ các đồng tiền được tạo trên blockchain riêng của chúng. Một tính năng độc đáo khác là các giao dịch trên Waves Dex – giống như với Waves blockchain – nhanh hơn nhiều so với các khối công cộng hoặc các sàn khác. Bạn có thể giao dịch một tài sản tiền điện tử được xây dựng trên mạng để đại diện cho tiền điện tử khác (BTC, ETH, LTC, Zcash, Dash, BCH và Monero) hoặc thậm chí là fiat.

Waves cũng xây dựng một ứng dụng di động và ví để tạo điều kiện thuận lợi cho người dùng. Waves là một trong những sàn có một số lượng lớn các chức năng và tính năng mà người dùng đang tìm kiếm.

OpenLedger

OpenLedger là một nền tảng giao dịch phi tập trung được xây dựng trên công nghệ graphen Bitshares, có khả năng xử lý lên đến 100.000 TPS. Điều này cho phép sàn phi tập trung của OpenLedger mở rộng với nhiều giao dịch hơn. OpenLedger cũng có một vài stablecoin trên nền tảng, được gọi là bitUSD và bitCNY.

Một tính năng độc đáo của OpenLedger là nó cho phép giao dịch cả tiền điện tử và tiền fiat. Open Ledger cũng xây dựng một ví riêng trên sàn, tạo thuận lợi cho người dùng.

Xét về tính tích hợp ví với ví bên ngoài, OpenLedger mất điểm vì người dùng không thể đồng bộ ví phần mềm của họ (chẳng hạn như Metamask) với OpenLedger. Họ sẽ phải tạo tài khoản thông qua OpenLedger và chọn một trong hai phương án: theo tệp bin hoặc theo tên / mật khẩu tài khoản. Tuy nhiên, quá trình này nhanh chóng mà không cần thủ tục KYC.

CryptoBridge

CryptoBridge là một sàn phi tập trung được xây dựng trên mạng Bitshares và tận dụng công nghệ Graphene, cho phép thông lượng giao dịch cao và khả năng mở rộng. Không giống như OpenLedger chạy trên một mô hình phân cấp lai, CryptoBridge chạy trên một hệ thống phân phối liên kết các cổng chạy trên cơ chế đồng thuận được chứng nhận (Delegated-Proof-of-Stake) .Hệ thống này được hỗ trợ bởi đồng coin của CryptoBridge có tên là BridgeCoin (BCO), mà những người tham gia đặt tiền của họ để chia sẻ lợi nhuận tạo ra thông qua DEX.

Một khía cạnh độc đáo của CryptoBridge là nó hoạt động bằng cách sử dụng một order-book dựa trên blockchain. Điều này có nghĩa rằng tất cả các hình thức giao dịch  (gửi, rút ​​tiền, khớp lệnh) sẽ được lưu trữ trên blockchain. Ngoài ra, CryptoBridge còn cung cấp các tùy chọn cặp giao dịch tiền điện tử toàn diện nhất trong tất cả các DEX, với hơn 166 cặp giao dịch.

Về tính tích hợp ví, nó tương tự như OpenLedger, khuyến khích người dùng tạo ví riêng thông qua nền tảng CryptoBridge và không có tùy chọn đồng bộ hóa ví phần mềm như Metamask hoặc MEW với sàn.

Switcheo

Switcheo có lẽ tương tự như IDEX, nhưng được xây dựng trên blockchain NEO. Mục tiêu chính của Switcheo là tạo điều kiện cho việc trao đổi token dựa trên Neo (NEP-5). Vì blockchain NEO có khả năng tăng tốc lên đến 1,000 TPS, Switcheo tận dụng khả năng đó để cung cấp một môi trường giao dịch hiệu quả và hiệu năng cao. Switcheo tận dụng các hợp đồng thông minh để tạo thuận lợi cho việc thực hiện các giao dịch trong mạng ngang hàng (P2P).

Mục tiêu cuối cùng của Switcheo là có thể hỗ trợ khả năng xuyên chuỗi với các chuỗi phổ biến khác như Qtum (QRC20), ETH (ERC20) và thậm chí cả Stellar. Sự tích hợp ví cũng tương đối dễ dàng khi đồng bộ ví NEO của một người với Switcheo.

Stellar (StellarTerm)

Stellar DEX là một sàn phi tập trung mã nguồn mở, được xây dựng trên nền tảng của blockchain Stellar. StellarTerm cho phép bất kỳ ai phát hành và di chuyển các tài sản được nắm giữ bởi tài khoản người dùng, với một chiếc ví được xây dựng tích hợp cùng với DEX.

Một tính năng độc đáo của sàn giao dịch Stellar là nó hỗ trợ khả năng thanh toán chéo của cả tiền điện tử và cặp fiat. Điều này cung cấp cho người dùng một cách tiếp cận linh hoạt để có thể dễ dàng hoán đổi tiền tệ trên phạm vi toàn cầu.

Xét về tính tích hợp ví, người dùng chỉ có thể tạo ví riêng thông qua nền tảng Stellar hoặc bằng ví phần cứng (Ledger Nano).

Kết luận

Trên đây là những tổng hợp so sánh tính năng giữa 7 sàn giao dịch phi tập trung phổ biến nhất, các bạn hãy tham khảo để đưa ra quyết định đúng đắn nhé!

( Góc tiền ảo)