Mua bán và sáp nhập DN (M&A) là xu thế tất yếu trong thời điểm kinh tế khủng hoảng. Với mức tăng trưởng ấn tượng 135% trong năm 2011 cùng giá trị các thương vụ đạt 4,7 tỉ USD, hoạt động M&A tại VN có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, để đạt được một kết quả “hạnh phúc” cho cả hai phía bán và mua vẫn là câu chuyện đáng bàn. Xu thế mới của khủng hoảng? Các con số thống kê từ nhiều tổ chức nghiên cứu M&A tên tuổi như ThomsonReuter, IMMA và AVM Vietnam cho thấy, năm 2011 tổng giá trị các thương vụ M&A đạt 4,7 tỉ USD, tăng trưởng ấn tượng so với con số 1,7 tỉ USD năm 2010. Đây được xem là con số kỷ lục trong bối cảnh kinh tế trong nước gặp khủng hoảng, hàng nghìn DN “điêu đứng” phá sản. Cũng theo các tổ chức này, số lượng thương vụ liên quan đến DN nội chiếm đa số với 77%. Rõ ràng hoạt động M&A và chuyển nhượng đang diễn ra khá sôi động tại nước ta dù giá trị các thương vụ này không lớn. Hình thức được các DN lựa chọn là tái cấu trúc các khoản đầu tư của mình, ví dụ như chuyện nhượng các dự án hoặc Cty mà họ đã tham gia trong giai đoạn tăng trưởng nóng trước đây. Trong khi DN nội chỉ tham gia vào M&A với giá trị khiêm tốn thì hầu hết các thương vụ giá trị lợi đều có yếu tố nước ngoài. Bộ KHĐT nhận định, năm 2011 nhà đầu tư nước ngoài chiếm tỉ lệ 66% giá trị các giao dịch M&A. “Ông lớn” trong các thương vụ nổi bật năm qua có thể kể đến Nhật Bản với làn sóng đầu tư ồ ạt với tổng giá trị lên đến 596 triệu USD năm 2011. Thương vụ được nói đến nhiều nhất là Mizuho trở thành đối tác chiến lược của Vietcombank, hay Unicharm mua đến 95% cổ phần của Diana với giá trị ước lượng 129 triệu USD. Cũng theo Bộ KHĐT, các thương vụ M&A tập trung nhiều vào lĩnh vực công nghiệp, hàng tiêu dùng và tài chính – ngân hàng. Còn theo đánh giá của nhóm nghiên cứu M&A Vietnam, năm 2012 hứa hẹn sẽ là năm hoạt động M&A tiếp tục sôi động và mở rộng thêm nhiều lĩnh vực như viễn thông, bất động sản, ngành dược phẩm, y tế và chăm sóc sức khỏe Mua bán thành công: Không dễ! Lý giải cho sự sôi động của M&A VN trong năm qua, đặc biệt là các thương vụ có yếu tố nước ngoài tăng vọt, nhóm nghiên cứu M&A VN cho hay, DN FDI nhận thấy những cơ hội đầu tư quá thuận lợi khi mua lại Cty thay vì thực hiện đầu tư trực tiếp. Ông Andy Hồ - GĐ Quỹ đầu tư Vina Capital cho biết, DN này sẵn sàng mua lại các Cty đang có nguy cơ “chết yểu” hoặc có nhu cầu bán, bởi ngoài việc tiết kiệm chi phí vốn đầu tư, yếu tố thời gian mang tính quyết định. Mua lại sẽ không mất quá nhiều thời gian cho gây dựng thị trường và xây dựng cơ sở hạ tầng. Tuy vậy, không phải lúc nào việc mua bán cũng thuận lợi. “Hiện có khoảng 50% số thương vụ sáp nhập là không thành công do không tìm được tiếng nói chung trong định giá nắm quyền điều hành, sắp xếp nhân sự, đặc biệt là bất đồng về văn hóa DN. Nếu không có chiến lược cụ thể trước và sau khi mua bán, sáp nhập cũng như và đánh giá toàn diện các rủi ro thì việc sáp nhập rất dễ thất bại” – ông Hồ phân tích. Nhóm nghiên cứu M&A cũng đưa ra một kết quả khảo sát 400 lãnh đạo các Cty tại VN thì có hơn 40% số Cty có lo ngại về xu hướng bị thâu tóm. TS Vũ Anh Dũng – chuyên gia M&A tại VN - cho biết: “Đã và đang xảy ra xu hướng DN thâu tóm lẫn nhau và mua lại nhiều Cty với giá rẻ bằng hình thức ép giá. Có hiện tượng DN nhỏ và vừa tại VN bị phía Trung Quốc mua lại với giá rẻ mạt do quá khủng hoảng về tài chính”. Với quy mô nhỏ, những DN này đành ngậm ngùi bán rẻ cho bên mua với mức giá khá “ấm ức”. “Tuy nhiên, trong xu thế hoạt động M&A đang diễn ra khá sôi động, các DN đã tìm đến nhiều tư vấn hỗ trợ, trang bị kiến thức, kinh nghiệm về M&A bằng nhiều kênh thông tin sẽ giúp họ đạt được mức đàm phán thỏa mãn nhất từ hai phía” - TS Dũng nói. Diễn đàn M&A VN 2012 sẽ diễn ra tại TP.HCM vào ngày 7.6.2012. Với chủ đề “Tạo giá trị cộng hưởng”, diễn đàn sẽ diễn ra một số hoạt động như hội thảo chuyên đề, chương trình kết nối đầu tư và triển lãm giới thiệu DN, trao kỷ niệm chương Thương vụ tiêu biểu. Đây là hoạt động thường niên của Báo Đầu tư phối hợp với tổ chức nghiên cứu M&A VN dưới sự bảo trợ của Bộ KHĐT. T.S