Bài viết khoa học pháp lý tóm tắt và phân tích các nội dung sửa đổi, bổ sung Hiến pháp Việt Nam theo Nghị quyết năm 2025:

PHẦN I: NỘI DUNG SỬA ĐỔI, BỔ SUNG HIẾN PHÁP VIỆT NAM 2025

Cập nhật Hiến pháp Việt Nam năm 2025: Những điểm sửa đổi trọng yếu và ý nghĩa pháp lý

Luật sư Vũ Ngọc Dũng -0386319999

Tóm tắt:

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013. Đây là lần điều chỉnh quan trọng nhằm thích ứng với yêu cầu mới về tổ chức bộ máy nhà nước, cải cách hành chính, và hoàn thiện thể chế pháp luật trong thời kỳ phát triển mới. Bài viết này phân tích các nội dung sửa đổi chính và luận giải ý nghĩa pháp lý, chính trị của từng điểm sửa đổi.

I. Mở rộng vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên

1. Điều 9 (sửa đổi):

Hiến pháp 2025 đã khẳng định:

• Mặt trận Tổ quốc là bộ phận của hệ thống chính trị, hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

• Mở rộng rõ hơn vai trò giám sát, phản biện xã hội, phản ánh ý kiến nhân dân và góp phần xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

• Khẳng định các tổ chức chính trị - xã hội lớn (Công đoàn, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh) là thành viên trực thuộc Mặt trận, hoạt động thống nhất và hiệp thương dưới sự chủ trì của Mặt trận.

Ý nghĩa:

Sự sửa đổi này giúp hệ thống hóa lại cấu trúc chính trị - xã hội, tạo nền tảng cho việc phối hợp hành động thống nhất, đồng thời nâng cao vai trò của Mặt trận trong đời sống chính trị - pháp lý, thể hiện tính dân chủ đại diện sâu rộng hơn trong mô hình nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

II. Khẳng định Công đoàn là tổ chức đại diện chính thức trong quan hệ lao động quốc gia

2. Điều 10 (sửa đổi):

• Công đoàn Việt Nam được xác định là đại diện hợp pháp của người lao động ở cấp quốc gia, có chức năng tham gia quan hệ quốc tế, giám sát các quyền lao động, và tuyên truyền nâng cao trình độ người lao động.

Ý nghĩa:

Quy định này phản ánh xu thế hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam tham gia các FTA thế hệ mới (như CPTPP, EVFTA), đòi hỏi một cơ chế đại diện hiệu quả cho người lao động theo chuẩn quốc tế.

III. Mở rộng quyền trình dự án luật

3. Điều 84 khoản 1 (sửa đổi):

• Bổ sung quyền trình dự án luật cho Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam bên cạnh các cơ quan nhà nước cấp cao như Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án Tối cao, Viện kiểm sát…

Ý nghĩa:

Điều chỉnh này đánh dấu bước tiến về phân quyền lập pháp, cho phép đại diện xã hội - dân sự có vai trò trực tiếp trong quy trình xây dựng pháp luật, tạo nên một nền lập pháp dân chủ hơn.

IV. Tái cấu trúc đơn vị hành chính - chấm dứt cấp huyện

4. Điều 110 (sửa đổi):

• Đưa vào khái niệm đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.

• Cơ cấu hành chính sẽ gồm tỉnh/thành phố và đơn vị hành chính trực thuộc, loại bỏ cấp huyện trên thực tế.

5. Điều 111 khoản 2 (sửa đổi):

• Chính quyền địa phương sẽ được tổ chức tùy theo đặc điểm địa bàn (nông thôn, đô thị, đảo, khu kinh tế đặc biệt).

6. Điều 112 khoản 2 (sửa đổi):

• Nhiệm vụ, quyền hạn chính quyền địa phương được phân định rõ giữa trung ương và địa phương, tránh trùng lặp, chồng chéo.

7. Điều 114 khoản 1 (sửa đổi):

• Xác định UBND là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, do HĐND bầu, chịu trách nhiệm trước HĐND và cơ quan cấp trên.

8. Điều 115 khoản 2 (sửa đổi):

• Nâng cao quyền giám sát của đại biểu HĐND đối với các thành viên UBND và cơ quan thuộc UBND.

V. Hiệu lực và cơ chế tổ chức lại bộ máy hành chính

Điều 2 của Nghị quyết:

• Chấm dứt đơn vị hành chính cấp huyện từ 01/7/2025.

• Không tổ chức bầu cử tại đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp mà thực hiện chỉ định chức danh theo thẩm quyền.

• Cho phép chỉ định lãnh đạo không phải là đại biểu HĐND, tạo cơ chế linh hoạt trong giai đoạn chuyển tiếp.

Ý nghĩa:

Đây là bước đột phá trong cải cách hành chính, nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản trị công, giảm trung gian, phù hợp với chủ trương “Nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả”.

Kết luận:

Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt lập hiến quan trọng, thể hiện quyết tâm chính trị cao trong cải cách thể chế, hiện đại hóa bộ máy nhà nước, và tăng cường dân chủ. Những nội dung sửa đổi không chỉ nhằm đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước, mà còn tạo tiền đề cho việc hiện thực hóa các chiến lược phát triển quốc gia trong giai đoạn mới.

Từ khóa học thuật: Hiến pháp 2025, cải cách hành chính, tổ chức chính trị - xã hội, phân cấp quyền lực, Mặt trận Tổ quốc, Công đoàn, lập pháp dân chủ, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.