Lời giới thiệu:

Thật khó có một cơ hội để một nhà văn thành danh như Nguyễn Thành Phong và một tỉ phú hàng đầu Việt Nam như Trịnh Văn Quyết có thể "sòng phẳng” với nhau về mọi ngõ ngách của cuộc đời. Thế mà với Reatimes lại có. Một cánh cửa đã mở toang khiến người đọc đi hết bất ngờ này đến bất ngờ khác, không chỉ là những sự kiện thuộc loại "thâm cung bí sử” ẩn sâu trong ký ức của "đại gia” này mà còn là những góc nhìn tinh tế, chân thực với bút pháp nhẹ nhàng, sâu sắc của một nhà văn tài hoa. Chào mừng Ngày Doanh nhân Việt Nam, Reatimes xin trân trọng giới thiệu với bạn đọc về thiên ký sự này.

Trong vòng mấy thập niên gần đây, Việt Nam đã hình thành một lớp doanh nhân của thời kỳ mới. Rất nhiều gương mặt, rất nhiều sắc thái, thật sự đã có những đóng góp lớn lao vào sự thay đổi và phát triển của đất nước. Diện mạo của nhiều vùng đất đã nhanh chóng biến cải, đẹp đẽ không ngờ, như trong giấc mơ của những người lãng mạn và giàu trí tưởng tượng nhất. Đã xuất hiện nhiều tỉ phú tiền đô. Đã có những doanh nhân Việt trở thành tên tuổi trên thế giới, lọt vào top này top nọ trong những bảng xếp hạng danh giá và uy tín những nhà giàu thế giới.

Đời làm văn, làm báo của tôi cũng nằm trọn trong mấy thập niên này với nhiều trải nghiệm. Tôi đã có cơ hội tiếp xúc với nhiều nhân vật tỉ phú lớn nhất đất nước hiện nay. Mỗi tỉ phú là một tập hợp các ấn tượng rất khác biệt nhau, có khi đối lập, có lúc tương đồng. Nhiều lúc tưởng như mình đã hiểu rất kỹ nhân vật này, có lúc lại thấy bất ngờ vì nhận ra là không phải, hóa ra mình chưa hiểu đúng họ, mình đánh giá sai bét rồi… Tôi là nhà văn, lăn lộn làm báo, rất nhiều thông tin, vậy mà còn thế, thì dân chúng sẽ hiểu về họ như thế nào? Tôi bỗng nảy ra ý định sẽ làm loạt các ký sự về những nhân vật tỉ phú hiện nay. Họ chắc chắn là những con người tinh hoa, là ý chí, mưu lược, tài năng, nhưng cũng đầy những thăng trầm, những khúc nhôi chưa thể tỏ tường, nhiều lúc được yêu, có khi bị ghét, đều vượt kích cỡ thông thường. Đó là những con người nhiều tâm sự, không phải lúc nào cũng muốn bày trải…

Nhân vật đầu tiên mà tôi muốn tìm hiểu để mở đầu cho loạt ký sự này là Trịnh Văn Quyết, Chủ tịch Tập đoàn FLC. Trong đầu tôi đã hình thành cái biệt danh gọi Quyết là "Tỉ phú nhiều chuyện”. Tôi hình dung một chàng trai con nhà cán bộ nhàng nhàng, sống kỹ ở nông thôn, không học hành Tây, Tàu, chỉ ở trong nước, từ hai bàn tay trắng mà làm nên, thành tỉ phú nhất nhì quốc gia hiện nay, lại đang còn rất trẻ, lại giàu lên rất nhanh. Quyết làm nhiều cái bất ngờ chỉ trong thời gian ngắn, có lúc đầy nghi hoặc, có khi như huyền thoại, vì thế mà sẽ có nhiều chuyện để nói, sẽ có nhiều chuyện đời, chuyện người để khai thác… Quyết chắc chắn là một con người nhiều mặt, thành nhân vật thì sẽ hấp dẫn, lạ lùng. Một ông nhà văn đã từng thăng trầm mà ngồi được với một ông tỉ phú kiểu này, tin tưởng trò chuyện, bộc bạch đối thoại, không tránh né vấn đề gì, sòng phẳng, huỵch toẹt mọi tò mò, thì có thể có được khối chuyện lý thú, để mà kể…

Kỳ 1: Là nai, mèo, hay sói nhỉ?

Tôi đã dăm, bảy lần gặp Trịnh Văn Quyết trong các cuộc tiếp xúc nhiều người, đã từng chạm cốc nghi thức với nhau. Cũng đã tận mắt chứng kiến một số việc lớn mà Quyết làm, nghe đủ các lời tán dương Quyết, mà cũng đọc không ít những thông tin ở đâu đó kêu ca này khác về Quyết. Vì thế, tôi đã để tâm tìm hiểu về nhân vật không đơn giản này vài năm nay.

Một lần, dự khánh thành một công trình lớn của FLC, tôi đến rất sớm, khi mọi người mới đang chuẩn bị để đón khách. Tôi lặng lẽ, tha thẩn, cố ẩn mình như một nhân viên, đi xem, ngắm nghía các chi tiết. Thường thì khi làm lễ, kiểu lễ khánh thành hay báo công, người ta hay tập trung vào mặt tiền, vào cái hào nhoáng, còn lại thì dễ cẩu thả, hời hợt đối với các chi tiết phía sau, khuất mắt khách. Nhưng tôi đã soi mói khá kỹ mà thấy rất ít các chi tiết bất ý kiểu ấy…

Rồi tôi nhìn thấy Quyết từ xa xa, đang đứng lặng lẽ một mình ở một góc cao, đưa mắt ngắm nhìn gần như toàn cảnh công trình mới làm xong. Một vẻ lặng lẽ, đầy thanh thản, yên lành… Tôi thấy hắn như một con nai đang vô tư, đang tận hưởng ngắm vẻ đẹp của đồng cỏ.

Lúc này, tôi lại thấy hắn như một con sói, thu mình để quan sát, kiểu như xem có gì lạ hay cần cảnh giác không. Đoạn đối thoại diễn ra rất nhanh, rồi bình thường, vui vẻ trở lại. Quyết lại ngay lập tức trở về vẻ linh động, nhanh nhẹn của một con mèo.

Sau đó, khách khứa đã đến đông. Tôi nhập vào dòng khách. Quyết xuất hiện để chào đón. Tôi thấy hắn ta linh động, nhanh nhẹn, thoắt ẩn thoắt hiện như một con mèo: Mềm mại, gần gũi, đầy vẻ khiêm nhường với tất cả. Đến trước một nhóm các nhà báo, cũng lớn tên tuổi và chức vị, Quyết dừng lại nói chuyện lâu hơn.

Có một nhà báo có cỡ, chắc lần đầu được mời đến dự sự kiện như thế này, nói to với Quyết mấy câu vượt ra ngoài khuôn khổ xã giao, như thể ngầm giới thiệu cho Quyết biết mình là ai. Quyết lập tức đứng yên, đôi mắt chăm chú, đôi tai lắng nghe. Chắc trong đầu Quyết đang tập trung phán đoán. Lúc này, tôi lại thấy hắn như một con sói, thu mình để quan sát, kiểu như xem có gì lạ hay cần cảnh giác không. Đoạn đối thoại diễn ra rất nhanh, rồi bình thường, vui vẻ trở lại. Quyết lại ngay lập tức trở về vẻ linh động, nhanh nhẹn của một con mèo. Lúc ấy, chắc chả có ai quan sát và liên tưởng như tôi. Tôi nghĩ, tay này gớm đây, vượt lên rất khác biệt, chứ không như người thường đâu…

Khoảng giữa năm 2015, Quần thể nghỉ dưỡng biển cao cấp FLC Sầm Sơn khánh thành giai đoạn 1 sau hơn một năm động thổ và xây dựng. Nhiều nhà báo và quan chức có mặt trong lễ khánh thành. Hầu như ai cũng ngạc nhiên trước những gì đã hiện ra trong mắt họ. Tôi đã nhiều lần đến Sầm Sơn, cả khi nhộn nhịp đông khách nhất vào mùa hè, hay đến đây dự những trại viết, trại sáng tác vào mùa đông, khi chả có "ma” khách nào đến để tắm hay ngắm biển làm gì. Tôi đã từng tha thẩn một mình trên bãi biển vắng ngắt. Mùa đông, biển có vẻ mênh mông cô liêu, chứ không vón lại đầy những người là người vào mùa hè. Một cái bãi biển ngăn ngắn kéo từ chân núi Độc Cước ở phía nam lên tới một đám rừng phi lao và đầm lầy mênh mông sát gần cửa sông Mã đổ ra biển ở phía bắc. Cái bãi biển, đi một tí lên là đã thấy lạnh lẽo, gió thổi ù ù, lẻ loi mấy cái thuyền nằm buồn gối đầu trên cát sẫm…

Thế mà chính tại cái khu đầm lầy đầy gió này, chỉ trong vòng một năm, đã hiện lên một quần thể hoành tráng, lộng lẫy: Khách sạn tiêu chuẩn 5 sao công suất đón khách lớn, khu biệt thự nghỉ dưỡng, trung tâm tổ chức sự kiện tầm quốc tế, sân golf, bể bơi nước biển nóng lạnh ngoài trời kích thước kỷ lục, cùng nhiều công trình phụ trợ, công viên và cây xanh. Rồi có cả một ngôi chùa mới to đẹp trên nền một cái miếu cũ…

Khi mọi người dự lễ thì tôi lặng lẽ đi ra xung quanh. Ở một xóm nhỏ gần đấy, tôi gặp và nói chuyện với mấy cụ già, hỏi họ về FLC, về ông Chủ tịch Quyết, về những thay đổi vừa diễn ra ở đây. Một cụ già hồ hởi: "Cái ông Quyết ni, hắn như con trời, như ông Thần Đèn, mới làm được chuyện nầy”.

Một cụ khác kể: "Ban đầu hắn đến, làm lễ động thổ, rồi đào đào xúc xúc mãi mà chẳng thấy thay đổi gì. Tụi tui đã nghi nghi, hay hắn đến đây để "làm màu” chơi, lấy cớ đó mà đào tìm vàng bạc châu báu, hay mò mẫm để khui vớt cái thuyền cổ đầy tiền cổ chìm từ thời tám hoánh nào đó mà hắn biết? Sau rồi, thì thấy lâu đài mọc lên, mỗi ngày, mỗi tuần một lớn, như có phép màu chớ chả phải người mà xây được đâu”…

Vậy là đã bắt đầu sinh ra huyền thoại để giải thích những hiện thực mà người ta chưa kịp nắm bắt được, đơn giản vậy thôi. Tất nhiên không phải dễ mà sinh ra huyền thoại.

Tôi tìm hiểu thì được biết, tháng 5/2014, FLC động thổ làm khu này. Để làm cái nhà chỉ huy công trường và chuẩn bị cho việc khởi công xây dựng thì việc đầu tiên là phải tiến hành đổ cát vào khu đầm lầy để tạo mặt bằng xây dựng. Hàng trăm tỉ đồng đã phải chi ra chỉ để hút và vận chuyển cát đến lấp đầy khu đầm lầy. Ban đầu, để đo độ sâu mà tính toán khối lượng cát phải đổ, người ta đi thuyền, dùng những thân tre dài cắm xuống để đo. Có nhiều chỗ, cả mấy cây tre dài chặt gốc, để nguyên cả ngọn, vừa thả tay, đã lao vun vút xuống rồi mất hút trong làn nước đen đặc. Hết ngày dài lại đêm thâu, cát về như suối liên tục, vậy mà phải mất đến ba tháng, khu đầm lầy mới thành mặt bằng. Đây chính là đoạn mà người ta tưởng tượng ra việc đào tìm châu báu hay trục vớt tàu đắm.

Tháng 8/2014, chính thức khởi công xây dựng. Thiết kế và tính toán, FLC thuê nước ngoài uy tín thực hiện, đã kỹ càng, chi li, chuẩn chỉ. Thế là điện giăng mắc sáng suốt đêm như sao sa. Thi công, làm việc liên tục 24/24 giờ, lúc nào cũng 5.000 người/ca trên công trường. Tiến độ còn hơn thần tốc. 11 tháng sau, vào tháng 7/2015, tòa ngang dãy dọc, lâu đài nguy nga hiện ra… Ngay sau đó, tháng 8/2015, Cuộc thi Sao Mai 2015 của Đài Truyền hình Việt Nam đã được tổ chức tại đây. Tài tử giai nhân đã ngay lập tức dập dìu. Ngựa xe như nước, áo quần như nêm thi nhau đổ về. Sầm Sơn trước đây chỉ một mùa du lịch, các mùa khác ngủ vùi, uể oải đợi thời, để rồi tranh nhau chặt chém. Giờ thì bốn mùa khách đến, văn minh lịch sự bỗng được tôn vinh, chặt chém mất đi để làm ăn đứng đắn vì lợi ích lâu dài và bền vững… Thế thì đúng là như mơ, đúng là Thần Đèn, chứ người thường làm sao được?

Vừa xong Sầm Sơn, FLC đã khởi công khu quần thể ở Quy Nhơn, Bình Định. Tôi cũng đã vào đó đúng dịp này. Một vùng bờ biển hoang vu, lặng lẽ, toàn cát là cát, không mấy người đến ở, cách xa thành phố hàng chục cây số. Thế mà bỗng nhiên náo động. Những căn nhà bạt khổng lồ dựng trên bãi cát dài để đón khách xa và dân chúng đổ đến. Máy móc thi công dàn ra trùng điệp. Cờ phướn bay rợp đất. Các ca sỹ cát sê giá trên giời say mê hát cho những người dân trước nay chỉ nhìn thấy họ trên ti vi, giờ thì tha hồ nghe, rồi phẩm bình, rồi xán lại chạm vào thần tượng, rồi chụp ảnh, ghi hình… Trên trời, máy bay trực thăng bay vù vù, dưới biển là các màn hải vũ choáng ngợp cả trong mắt một người đã đi đó đi đây nhiều như tôi.

Khu quần thể FLC Quy Nhơn còn hoành tráng hơn khu Sầm Sơn. Khách sạn 5 sao dài cỡ gần một cây số, mềm mại uốn lượn nằm như một dãy núi ven bờ ôm lấy biển. Một sân golf lớn đẹp như tranh vẽ, lại tận dụng hết được những tán phi lao cũ. Rồi một quần thể rất phong phú các kiểu biệt thự nghỉ dưỡng, trung tâm tổ chức sự kiện quốc tế 1.500 chỗ, các hệ thống công trình phụ trợ và bãi tắm đẹp như mơ… 

Quần thể FLC Quy Nhơn còn được thi công thần tốc hơn cả Sầm Sơn, vì đã có kinh nghiệm, vì địa hình ưu đãi, không phải san lấp mặt bằng, vì cát biển ở đây rất đạt tiêu chuẩn cho xây dựng… Khu FLC Quy Nhơn khánh thành tháng 7/2016, chỉ khoảng một năm sau khi động thổ. Bây giờ, nơi ấy đã sầm uất, khách đến nườm nượp, chả còn dễ hình dung ra được khung cảnh bãi cát hoang vu cách đó thời gian chưa lâu.

Hai khu FLC Sầm Sơn và Quy Nhơn đã như kỳ tích. Vậy mà giữa hai thời điểm khánh thành hai khu này, vào tháng 3/2016, FLC đã tổ chức khai trương và đưa vào khai thác quần thể du lịch nghỉ dưỡng sinh thái FLC Vĩnh Thịnh Resort tại huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Đây chính là đất quê của Trịnh Văn Quyết. Ở khu này, hiện nay, cụm khách sạn 5 sao và du lịch nghỉ dưỡng cuối tuần đang chạy hết công suất, phục vụ du khách vùng Hà Nội và lân cận.

FLC đang tiếp tục mở rộng những bước chân ra nhiều vùng đất, Quảng Bình, Hải Phòng, Quảng Ninh, Khánh Hòa… Tính tới năm 2017, FLC đang sở hữu 40 dự án trải dài trên 9 tỉnh thành, 7.300 ha quỹ đất, 30km bãi biển đẹp và tổng vốn đầu tư hơn 73.000 tỉ đồng. Rồi cả những dự án mới mẻ táo bạo như làm hàng không, làm nhà máy sản xuất dược phẩm, thiết bị y tế…

Có một lần, trong một sự kiện, tôi đi dạo trong vườn cùng một quan chức cấp bộ khá thân với tôi. Vị quan chức này nói: "Tay Quyết làm được nhiều việc lớn, nhưng lạ là tôi cứ có cái cảm giác mông lung, phập phồng về nó, ông ạ”. Thấy tôi gật gù, ông hỏi luôn là tôi đánh giá về Quyết như thế nào. Tôi biết ông này thạo Hán học, mê điển cố, nên hỏi lại, bác dùng từ "mông lung” với nghĩa như thế nào? Có phải như trong "Sơ tam, sơ tứ, nguyệt mông lung”, câu thơ mất ngủ nửa đêm của ông bõ già trụ trì chùa Hàn San, đi gõ chuông chùa để cho Trương Kế hoàn chỉnh tuyệt tác "Phong kiều dạ bạc” không? Ông ra chiều tâm đắc, nói, đúng đúng. Tôi bảo, vậy thì ta cứ tin vào nguyệt (trăng) đi, nó còn mông lung, "bán tự ngân câu, bán tự cung”, nửa như cái móc bạc, nửa như cái cung trời, là bởi đang giữa thời điểm mồng ba, mồng bốn, đầu tháng, trăng còn mông lung là đúng thôi.

Quyết là một chàng trai mặt hoa da phấn, dáng điệu thanh thoát, kiểu người có khổ, có vất vả bao nhiêu, thì cũng không biểu hiện ra ngoài. 

Tôi hỏi lại ông, bác có biết nghĩa FLC là gì không? Ông lắc đầu, đầy vẻ ngượng ngập. Tôi bảo, bác đừng ngượng, hôm trước em hỏi cô hoa hậu là đại sứ thương hiệu câu như hỏi bác, cô ấy cũng duyên dáng lắc đầu và cười thôi. Mới đây, một ông bạn nhà văn danh tiếng của tôi cũng lại hỏi, FLC là gì nhỉ? Hóa ra, rất đơn giản, đây là ba chữ cái đứng đầu danh từ trong tiếng Anh mà tập đoàn này đang hoạt động, gồm tài chính, bất động sản và thương mại, thế thôi. Nhiều khi chúng ta ít chịu nghiên cứu, tìm hiểu, đào sâu, nên chính chúng ta lại thấy "mông lung”.

Tôi chia sẻ với vị quan chức cái cảm nghĩ và quan sát của mình: "Quyết cầm tinh con mèo (sinh năm 1975), mà là con mèo ghê gớm, có lúc hiền như nai, có lúc quái như sói”. Nhưng có dễ biết lúc nào Trịnh Văn Quyết là nai, lúc nào là mèo, hay hóa thành sói khi nào đâu?

Trong các tỉ phú hiện nay, Trịnh Văn Quyết là một trường hợp khá đặc biệt trên truyền thông. Nói chung, các đại gia thường kín tiếng, kín kẽ và thận trọng trước truyền thông. Có vị còn dùng đủ mọi cách để dẹp, để gỡ những thông tin bất lợi về mình, về doanh nghiệp của mình trên cả báo chí chính thống hay mạng xã hội và facebook. Nhưng Quyết thì có vẻ "thả nổi”, có vẻ "bất chấp”. Quyết mặc kệ, thấy nó ngoài tầm với thì không can thiệp hay Quyết tự tin, dù có nói gì thì Quyết vẫn tự biết mình là như thế nào chăng? Đây cũng là một việc mà tôi muốn đi đến cùng với Quyết trong ký sự này.

Quyết là một chàng trai mặt hoa da phấn, dáng điệu thanh thoát, kiểu người có khổ, có vất vả bao nhiêu, thì cũng không biểu hiện ra ngoài. Tôi thấy mình đã như thế từ lâu rồi. Mình đau khổ, nhọc nhằn, mình phẫn uất, nhưng nhìn vào mình, chẳng ai thấy được điều ấy vì trông mình cứ "nhàn”, cứ phong lưu. Tôi biết mình là kiểu người hay bị dính đến thị phi, thậm chí thị phi khinh khủng. Tôi đã nghe nhiều thị phi về chính mình, ngạc nhiên vì sao người ta lại nói đến được như thế nhỉ, nhưng rồi cố hiểu ra căn nguyên, thì lại yên tâm sống tiếp…

Chắc Quyết cũng giống tôi ở điểm này chăng.

Tôi bảo, người Việt ta có nhiều hạn chế, trong đó có hai thói xấu chết người, đó là khao khát mình nhanh trở nên giàu có nhưng lại ghét người giàu và mong mình thành công nhưng lại hay ghen tị, dè bỉu kẻ thành công. Quyết cười, trả lời: Quê em có câu nói, em nghe từ hồi bé, mà nhớ mãi. Đó là: "Không sợ con mình không có ti vi, chỉ sợ con hàng xóm có ti vi để xem”, anh ạ.

Lại phân tích thêm, người ta ghét nhất là những người giàu mà người ta không hiểu rõ vì sao người ấy lại giàu. Vì thế, tôi bảo Quyết, ông có thể nói cho tôi biết, vì sao ông giàu, và giàu nhanh lên như thế nào không?

Quyết cười, ok anh, ta bắt đầu bằng chuyện em giàu lên vì sao nhé! Anh cứ nghe đi và nếu cần thì hãy đặt ra mọi câu hỏi mà anh thấy thắc mắc, em bạch hóa đến cùng quá trình trở thành tỉ phú của em với anh, được không nào? 

Kỳ sau: Giàu lên như thế nào?

Nhà văn Nguyễn Thành Phong