MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG GIỮA THỂ CHẾ PHÁP LÝ, KINH TẾ TƯ NHÂN, KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ HỘI NHẬP QUỐC TẾ: PHÂN TÍCH CHIẾN LƯỢC PHÁT BIỂU CỦA TỔNG BÍ THƯ DƯỚI GÓC NHÌN PHÁP LÝ VÀ CHÍNH SÁCH CÔNG

( Luật sư Vũ Ngọc Dũng)

Nếu thể chế không minh bạch (Nghị quyết 66), thì kinh tế tư nhân khó phát triển (Nghị quyết 68), khoa học công nghệ thiếu môi trường sáng tạo (Nghị quyết 57) và hội nhập quốc tế thiếu hiệu quả (Nghị quyết 59)” – Tổng Bí thư Tô Lâm.*

---

 I. Dẫn nhập: Một phát biểu, bốn nghị quyết, và tầm nhìn thể chế tích hợp

Trong một hệ thống pháp lý hiện đại, sự phát triển không thể dựa vào một khu vực, một lĩnh vực hay một chiến lược riêng lẻ. Như Tổng Bí thư đã khái quát trong một phát biểu mang tính chiến lược và hệ thống hiếm có, tính "liên thông logic pháp lý" giữa thể chế (Nghị quyết 66), khu vực kinh tế tư nhân (Nghị quyết 68), đổi mới sáng tạo (Nghị quyết 57), và hội nhập quốc tế (Nghị quyết 59) là một chuỗi nguyên lý biện chứng.

Bài viết này nhằm phân tích mối quan hệ nội tại giữa bốn trụ cột chiến lược nêu trên và đưa ra khuyến nghị chính sách cụ thể cho việc xây dựng pháp luật, cải cách thể chế và phát triển bền vững trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập toàn cầu.

---

II. Nghị quyết 66-NQ/TW (2025): Nền móng thể chế minh bạch và pháp quyền hiệu lực

Nghị quyết 66 xác định cải cách thể chế pháp luật là *"nền tảng cho sự phát triển nhanh và bền vững đất nước trong thời kỳ mới"*. Văn kiện này nhấn mạnh:

* Chuyển tư duy “quản lý” sang tư duy “phục vụ”,
* Xây dựng nhà nước pháp quyền hiện đại, chuyên nghiệp, có trách nhiệm giải trình.

Từ góc nhìn học thuật, đây là tiến trình tái định hình mô hình "Regulatory State" hiện đại – nơi pháp luật không chỉ là công cụ cai trị mà là khung hành lang cho thị trường và đổi mới[1].

Luận điểm chính: Nếu thể chế không rõ ràng, công khai và dự đoán được (predictability), thì không thể tạo ra môi trường đầu tư ổn định, khiến các DN tư nhân không dám mạo hiểm mở rộng quy mô hay đầu tư dài hạn.

---

 III. Nghị quyết 68-NQ/TW (2025): Kinh tế tư nhân là động lực chiến lược

Nghị quyết 68 xác định vai trò của khu vực tư nhân là *“một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN”*.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy khu vực tư nhân hiện nay vẫn đối diện với các rào cản pháp lý:

* Sự bất bình đẳng trong tiếp cận đất đai, tín dụng, thông tin,
* Thiếu cơ chế bảo vệ quyền tài sản một cách hiệu quả (ví dụ: cơ chế giải quyết tranh chấp hợp đồng yếu),
* Gánh nặng thủ tục hành chính (compliance cost) còn lớn.

Những điều này là hệ quả trực tiếp của một thể chế chưa thực sự minh bạch – như đã chỉ rõ trong Nghị quyết 66.

**Luận điểm chính:** Thể chế không minh bạch không chỉ cản trở hoạt động sản xuất – kinh doanh, mà còn làm giảm niềm tin vào sự công bằng thể chế – một yếu tố then chốt cho doanh nghiệp phát triển bền vững[2].

---

 IV. Nghị quyết 57-NQ/TW (2024): Sáng tạo cần tự do thể chế và pháp luật mở

Nghị quyết 57 xác định 4 trụ cột của chiến lược khoa học công nghệ:

* Tự do học thuật và sáng tạo,
* Dữ liệu mở và hệ sinh thái đổi mới,
* Kết nối giữa viện/trường/doanh nghiệp,
* Thị trường hóa sản phẩm khoa học công nghệ.

Nếu thể chế pháp luật không cởi mở, không có sandbox pháp lý, không có luật sở hữu trí tuệ được thực thi hiệu quả, thì hoạt động sáng tạo sẽ không có “mảnh đất pháp lý” để nảy mầm.

Luận điểm chính:Khoa học không thể phát triển trong không gian pháp lý tù túng; pháp luật không chỉ "bảo vệ" mà còn phải "khuyến khích" sáng tạo.

---

V. Nghị quyết 59-NQ/TW (2025): Hội nhập quốc tế yêu cầu nội lực thể chế mạnh

Hội nhập quốc tế hiệu quả không chỉ là việc ký kết các hiệp định, mà là năng lực tuân thủ và nội luật hóa cam kết quốc tế. Thể chế pháp lý yếu sẽ:

* Gây khó khăn trong thực thi EVFTA, CPTPP, RCEP…
* Tạo rủi ro bị kiện tại cơ chế ISDS (Investor-State Dispute Settlement).
* Không tận dụng được cơ hội chuỗi cung ứng mới.

Luận điểm chính: Một nền pháp luật chậm thích nghi, thiếu minh bạch sẽ trở thành “điểm nghẽn nội sinh” trong hội nhập quốc tế.

---

 VI. Biện chứng logic giữa 4 nghị quyết: Khung tích hợp chính sách – pháp luật

Phát biểu của Tổng Bí thư mang giá trị như một "tuyên ngôn hệ thống hóa cải cách thể chế". Dưới góc độ pháp lý, có thể mô hình hóa như sau:

| Thể chế minh bạch (66) | → | Tạo niềm tin cho DN tư nhân (68) | → | Khuyến khích đầu tư đổi mới sáng tạo (57) | → | Nâng cao năng lực hội nhập (59) |

Điều này phù hợp với khuyến nghị của OECD về “coherent policy framework”: chính sách kinh tế, pháp luật và khoa học công nghệ phải liên kết chặt chẽ thay vì tách rời.

---

 VII. Kiến nghị chính sách và pháp luật

1. **Ban hành Luật Bảo vệ quyền tài sản và tự do kinh doanh** – làm rõ nguyên tắc pháp quyền và quyền hạn chế nhà nước.
2. **Xây dựng Luật Khuyến khích đổi mới sáng tạo** – có sandbox, miễn trừ pháp lý có kiểm soát.
3. **Tổ chức Hội đồng thể chế quốc gia** – kết nối thực thi giữa 4 nghị quyết.
4. **Xây dựng bộ chỉ số quốc gia về minh bạch thể chế** – công khai như Doing Business nhưng nội sinh.

---

VIII. Kết luận

Phát biểu của Tổng Bí thư không chỉ là một bình luận chính trị, mà là một hệ hình pháp lý tích hợp – nối kết giữa luật pháp, thị trường, khoa học và hội nhập. Bốn nghị quyết không nên được thực hiện rời rạc, mà phải được tiếp cận như một "chương trình cải cách thể chế toàn diện".

Trong kỷ nguyên số, thể chế pháp lý minh bạch không chỉ là yêu cầu quản trị mà còn là “nền hạ tầng mềm” cho tăng trưởng và đổi mới sáng tạo.

---

 Tài liệu tham khảo

1. Nguyễn Đình Cung (2020), “Cải cách thể chế và vai trò của doanh nghiệp tư nhân”, CIEM.
2. OECD (2021), *Good Regulatory Practices for a Resilient Economy*, Paris.
3. World Bank (2023), *Vietnam Country Development Report: Productivity and Transparency*.
4. Tạ Quang Vinh (2024), “Pháp quyền trong kỷ nguyên số và đổi mới sáng tạo ở Việt Nam”, Tạp chí Luật học.
5. European Commission (2020), *Innovation and Legal Frameworks: Towards Open Regulation*.

---